Под суспендирани честички се подразбираат сите цврсти и течни честички кои распрскани во воздухот можат да лебдат одреден временски период во дадени услови. Овие честички се јавуваат во различни големини или форми и можат да содржат многу опасни материи. Сложената смеса на честички вклучува органски и неоргански честички, во цврста или течна состојба, како полен, спори, саѓи, чад... Некои се доволно големи или темни за да се видат со „голо“ око, а некои може да се детектираат само електронски микроскоп. Во основа според големината се делат на1: - PM10 или честички, со аеродинамички дијаметар под 10 микрометри, кои влегуваат во горниот дел од респираторниот систем. - PM2.5 фини или респирабилни честички со аеродинамички дијаметар под 2.5 микрометри (µm), а кои може да навлезат дури до бронхиолите и алвеолите во белите дробови.
Честичките во воздухот доаѓаат од разни (антропогени) извори, како огништата во домовите, возилата, енергетските постројки, индустриските оџаци, неасфалтирани патишта, полињата, но и од пустинските предели, вулканите, шумските пожари како природни извори. Голем дел од најопасните честички се формираат во атмосферата, како резултат на комплексни реакции на гасните загадувачки материи како сулфурните или азотните оксиди1.
Колку е 2.5 микрометри? Едно човечко влакно во просек има дијаметар од 70 микрометри, или 30 пати поголем пречник од најголемата „респирабилна“ честичка. Честичките помали од 10 микрометри не се гледаат со „голо“ око.
Бидејќи граничните вредности се дефинирани на 24 часовен просек, неопходно е тој период да помине за да се дефинира колкава е изложеноста. Но, брзите промени во квалитетот на воздухот и важноста на концентрациите во моментот, наметнуваат потреба од дефинирање на индекс кој ќе ја апроксимира просечната 24 часовна вредност, во било кој момент. За таа цел тука употребениот индекс на квалитет на воздухот за PM10 се пресметува согласно „NowCast“ методот на US EPA1 и дава приближна информација за моменталниот квалитет на воздухот.
Користете го индексот на загадување за да ги планирате активностите на отворено. Кога индексот е висок (Нездраво) преземете мерки за да ја намалите вашата изложеност: - изберете помалку напорни активности, - скратите ги активностите на отворено. Одржувајте го загадувањето на честички на ниско ниво внатре: - не пушете цигари во затворени простории, - намалете или исклучете ја употребата на печки и камини на дрва, - користете HEPA филтри за воздух и уреди за пречистување на воздухот (дизајнирани за елиминација на суспендирани честички), - не горете свеќи.
Референци:
1. https://www.epa.gov/pm-pollution/particulate-matter-pm-basics#PM
2. https://www3.epa.gov/airnow/air-quality-guide_pm_2015.pdf
3. http://www.tbh.eu/us/useful-information/settling-times.html
4. http://airqualityjhw.weebly.com/particulate-matter.html